Protokół VIII Sesji Rady Powiatu Świeckiego, 24 kwietnia 2019 r.
Protokół nr VIII/19
VIII Sesja Rady Powiatu Świeckiego w dniu 24 kwietnia 2019
Obrady rozpoczęto 24 kwietnia 2019 o godz. 13:05, a zakończono o godz. 14:05 tego samego dnia.
W posiedzeniu wzięło udział 19 radnych.
Obecni:
- Wiesław Bagniewski
- Waldemar Fura
- Józef Gawrych
- Grzegorz Goral
- Brunon Han
- Katarzyna Kaczmarek-Sławińska
- Zbigniew Kapusta
- Urszula Kempińska-Czerwińska
- Adam Knapik
- Franciszek Koszowski
- Andrzej Kowalski
- Stanisława Kuffel
- Angelika Macura
- Iwona Manys
- Marek Mazurek
- Szczepan Nowakowski
- Ryszard Pacek
- Marcin Podgórski
- Barbara Studzińska
- Grzegorz Tomaszewski
- Roman Witt
Lista obecności – w załączeniu.
W trakcie punktu 7 na sesję przybyła radna Katarzyna Kaczmarek-Sławińska.
Lista obecności zaproszonych gości – w załączeniu.
- Otwarcie VIII sesji i stwierdzenie quorum.
Otwarcia VIII sesji dokonał Pan Adam Knapik, który na podstawie informacji z systemu do głosowania oraz podpisów złożonych na liście obecności stwierdził, że w sesji uczestniczy 18 radnych, co stanowi quorum, pozwalające na podejmowanie uchwał przez Radę Powiatu. Następnie powitał obecnych na sesji radnych i członków Zarządu oraz zaproszonych gości.
- Przyjęcie porządku obrad.
Pan Adam Knapik poinformował, że do zaproponowanego porządku obrad nie wpłynęła żadna propozycja zmiany i zapytał, czy ktoś z radnych chciałby taki wniosek zgłosić. Ponieważ nikt z obecnych nie wniósł uwag, poddał porządek obrad pod głosowanie w brzmieniu przesłanym radnym wraz z zawiadomieniem o sesji (treść w załączeniu).
Głosowano w sprawie:
przyjęcia porządku obrad.
Wyniki głosowania
ZA: 18, PRZECIW: 0, WSTRZYMUJĘ SIĘ: 0, BRAK GŁOSU: 0, NIEOBECNI: 3
Wyniki imienne:
ZA (18)
Wiesław Bagniewski, Waldemar Fura, Józef Gawrych, Grzegorz Goral, Brunon Han, Zbigniew Kapusta, Urszula Kempińska-Czerwińska, Adam Knapik, Franciszek Koszowski, Andrzej Kowalski, Stanisława Kuffel, Angelika Macura, Marek Mazurek, Szczepan Nowakowski, Ryszard Pacek, Marcin Podgórski, Barbara Studzińska, Roman Witt
NIEOBECNI (3)
Katarzyna Kaczmarek-Sławińska, Iwona Manys, Grzegorz Tomaszewski
Przewodniczący poinformował, że na 18 biorących udział w głosowaniu oddano 18 głosów „za”, a więc porządek obrad został przyjęty.
- Przyjęcie protokołu poprzedniej sesji.
Pan Adam Knapik stwierdził, że protokół poprzedniej sesji został wyłożony do wglądu w Biurze Rady oraz przesłany radnym pocztą elektroniczną i zapytał, czy ktoś chciałby wnieść uwagi do protokołu. Wobec braku chętnych do zabrania głosu w tej sprawie przystąpiono do głosowania.
Głosowano w sprawie:
przyjęcia protokołu poprzedniej sesji.
Wyniki głosowania
ZA: 18, PRZECIW: 0, WSTRZYMUJĘ SIĘ: 0, BRAK GŁOSU: 0, NIEOBECNI: 3
Wyniki imienne:
ZA (18)
Wiesław Bagniewski, Waldemar Fura, Józef Gawrych, Grzegorz Goral, Brunon Han, Zbigniew Kapusta, Urszula Kempińska-Czerwińska, Adam Knapik, Franciszek Koszowski, Andrzej Kowalski, Stanisława Kuffel, Angelika Macura, Marek Mazurek, Szczepan Nowakowski, Ryszard Pacek, Marcin Podgórski, Barbara Studzińska, Roman Witt
NIEOBECNI (3)
Katarzyna Kaczmarek-Sławińska, Iwona Manys, Grzegorz Tomaszewski
Przewodniczący poinformował, że na 18 radnych obecnych na sali oddano 18 głosów „za”, a więc protokół poprzedniej sesji został przyjęty.
- Sprawozdanie o pracach Zarządu Powiatu w okresie międzysesyjnym.
Pan Adam Knapik zapowiedział, że zgodnie z przekazaną radnym informacją w tym punkcie Starosta przedstawi również sposób rozpatrzenia skargi, którą Rada skierowała do Starosty, a także informację o klasyfikacji abiturientów klas trzecich i czwartych.
Pani Barbara Studzińska przedstawiła Sprawozdanie o pracach Zarządu Powiatu w okresie międzysesyjnym (opracowanie w załączeniu). Dokument ten w formie elektronicznej został przesłany wszystkim radnym.
Potwierdziła, że na ubiegłej sesji Rada skierowała do rozpatrzenia przez Starostę skargę na Kierownika Wydziału Architektury i Budownictwa Starostwa Powiatowego w Świeciu, Panią Justynę Schmidt. Stwierdziła, że skargę rozpatrzyła – wszyscy radni otrzymali treść rozpatrzenia skargi (opracowanie w załączeniu) dodając, iż uznała ją za bezzasadną.
Następnie odniosła się do zgłoszonego na posiedzeniu „Komisji Oświaty” wniosku, aby poinformować radnych na temat przebiegu strajku, który odbywa się w naszych szkołach, jak również stanu przygotowania do Rad Pedagogicznych i przyszłej matury. Prezentując powyższe poinformowała, że:
- w I Liceum Ogólnokształcącym dzisiaj Rada Pedagogiczna się odbyła i klasyfikacja uczniów nastąpiła; na 37 nauczycieli obecnie strajkuje 25, tj. 67,5%, 1 osoba jest na zwolnieniu lekarskim, a 1 osoba na urlopie ojcowskim; pracownicy obsługi nie strajkują;
- w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Świeciu zwołana na dziś Rada Pedagogiczna nie odbyła się, ale kolejna została zwołana przez Dyrektora w dniu jutrzejszym; na 93 nauczycieli strajkuje 49,5%, prawie 10% jest na zwolnieniach lekarskich, a pracownicy obsługi nie strajkują;
- Zespół Szkół Ogólnokształcących i Policealnych w Świeciu (II LO) nie strajkuje;
- w Zespole Szkół Specjalnych w Świeciu na 65 nauczycieli prawie 37% strajkuje, 31% jest na zwolnieniach lekarskich; 1 osoba z obsługi szkoły strajkuje;
- w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Nowem na ogół nauczycieli 21 strajkuje 76%, 2 jest na zwolnieniach lekarskich; pracownicy obsługi nie strajkują;
- w PPP w dniu dzisiejszym na 17 nauczycieli 1 osoba strajkuje, 1 jest na zwolnieniu lekarskim; pracownicy obsługi nie strajkują;
- w SOSW w Warlubiu na 41 nauczycieli 85% strajkuje, 5 nauczycieli jest na zwolnieniach lekarskich; pracownicy obsługi nie strajkują.
Podsumowując stwierdziła, że w jednej naszej szkole (I LO) Rada Pedagogiczna odbyła się i klasyfikacja została przeprowadzona, II LO nie przystąpiło do strajku, natomiast w ZSP w Świeciu oraz w Nowem sytuacja jest jeszcze otwarta i Rady Pedagogiczne są zwołane. Zapewniła, że będzie monitorować sytuację dodając, iż była we wszystkich szkołach, rozmawiała z nauczycielami i wysłuchała ich argumentów, jak również przedstawiła stanowisko organu prowadzącego. Każde ze spotkań kończyło się stwierdzeniem, że ufa, iż nauczyciele podejmą właściwe decyzje.
Do przedstawionego sprawozdania nie wniesiono pytań ani uwag.
- Sprawozdanie Przewodniczącego Rady Powiatu z działań w okresie międzysesyjnym.
Pan Adam Knapik poinformował, że w okresie sprawozdawczym uczestniczył w następujących spotkaniach:
- 16 kwietnia 2019 r. – posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Rady Powiatu Świeckiego z udziałem Dyrektora Biura Powiatowego ARiMR,
- 19 kwietnia 2019 r. – posiedzenie Komisji Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej Rady Powiatu Świeckiego w Nowym Szpitalu dot. zapoznania się z sytuacją bieżącą i infrastrukturą placówki,
- 23 kwietnia 2019 r. – spotkanie z Wójtem Gminy Pruszcz,
- 24 kwietnia 2019 r. – spotkanie z Przewodniczącymi Klubów Radnych i Przewodniczącymi Komisji Rady Powiatu Świeckiego dot. spraw związanych z funkcjonowaniem Rady.
Wiceprzewodniczący Rady w kwietniu uczestniczył w 2 spotkaniach:
- w Pelplinie – spotkanie samorządów z terenu Kociewia, na którym omówiono wspólny udział „Kociewiaków” w Jarmarku Dominikańskim w Gdańsku,
- w Osiu – debata na temat ochrony powietrza atmosferycznego przed smogiem.
Do przedstawionego sprawozdania nie wniesiono pytań ani uwag.
- Interpelacje i zapytania radnych.
Pan Adam Knapik oznajmił, że do momentu rozpoczęcia sesji na jego ręce nie wpłynęły żadne interpelacje ani zapytania. Poinformował również, że na zapytanie radnego Andrzeja Kowalskiego z dnia 21.03.2019 r. oraz interpelację radnej Angeliki Macura z dnia 27.03.2019 r. udzielono odpowiedzi. Ponadto treść wniesionych interpelacji i zapytania oraz udzielonych odpowiedzi zamieszczono na stronie BIP oraz stronie internetowej Powiatu.
- Kompleksowa informacja z zakresu stanu bezpieczeństwa i porządku na terenie Powiatu Świeckiego.
Informację przedstawił Pan Zbigniew Semrau – Kierownik Wydziału Spraw Obywatelskich i Zarządzania Kryzysowego Starostwa Powiatowego w Świeciu (opracowanie w załączeniu). Dokument ten w formie elektronicznej został przesłany wszystkim radnym.
Pan Adam Knapik przechodząc do dyskusji zwrócił uwagę, że radni mogą również kierować pytania do obecnych na sesji Komendanta Powiatowego Policji i Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej.
W dyskusji wzięli udział:
Pan Szczepan Nowakowski nawiązując do pożaru, jaki ostatnio miał miejsce zasugerował rozważenie wprowadzenia zakazu wstępu do lasu, z uwagi na panującą suszę. Dodał, iż jest to apel do Nadleśnictw, aby tę kwestię przemyśleć, gdyż może dojść do jeszcze większej liczby pożarów.
Pan Piotr Tkaczyński odpowiedział, że w kwestii tego, w jaki sposób leśnicy mają postępować przy takiej pogodzie zdania są podzielone: jedni wprowadzają zakaz wstępu do lasu, a inni nie, choćby ze względu na to, że ludzie przebywający w lesie są w stanie zauważyć zarzewie pożaru i zawiadomić służby. Nie zawsze ktoś, kto przebywa w lesie jest powodem powstania pożaru.
Odnosząc się na prośbę Starosty do wczorajszego pożaru zastrzegł, że trudno na razie o jego podsumowanie, ponieważ to zdarzenie jeszcze trwa i miejsce powstania pożaru nie zostało przekazane nadzorcy lasu. Obecnie są tam jeszcze 3 zastępy straży pożarnej, a zakończenie działań prawdopodobnie nastąpi dziś, w późnych godzinach popołudniowych. Zaznaczył, że 40 ha to duży obszar; nie wszędzie da się dojechać, więc wspólnie ze strażakami działają również służby leśne ze sprzętem burzącym, tłumicami, łopatami i hydronetkami ręcznymi. Szczególnie w młodnikach trudno jest wręcz przejść, tak że to jest praca pojedynczych osób. Skomentował, że było to największe zdarzenie od czasu, kiedy jest w Świeciu, tzn. od 1999 roku dodając, iż w połowie lat 90-tych w Nadleśnictwie Dąbrowa miał miejsce pożar o podobnej skali. W zdarzeniu brało udział 65 jednostek oraz 3 samoloty (ze względu na panujące warunki pogodowe pojawiły się one dopiero w późniejszej fazie działań) i około 260 strażaków; zużyto około 600m3 wody.
Mówiąc o przyczynach nawiązał do sugestii Pana Szczepana Nowakowskiego. Stwierdził, że wczoraj w lesie miało miejsce 6 zdarzeń pożarowych i prawdopodobnie wszystkie powstały od linii energetycznych, a więc teoretycznie w takiej sytuacji wpływ osób przebywających w lesie byłby pozytywny, bo mogą one zauważyć tak powstały pożar i służby są w stanie szybko zadziałać. W przypadku wprowadzenia zakazu wstępu do lasu pozostają dostrzegalnie wizyjne albo filmowe i dopiero wówczas jesteśmy w stanie dostrzec, że coś się dzieje, ale to będzie już rozwinięta faza pożaru. Jednocześnie wskazując na zaobserwowane okoliczności stwierdził, że ma wątpliwości, czy rzeczywiście taka była przyczyna pożaru.
Przechodząc do wniosków i spostrzeżeń wyraził opinię, że powinniśmy się cieszyć, że spaliło się tylko 40 ha, biorąc pod uwagę warunki pogodowe, które wczoraj panowały. Poinformował, że wczoraj miało miejsce łącznie około 50 zdarzeń związanych z wiatrami; straż była zaangażowana w różnych częściach powiatu, stąd też mobilizacja i przekierowanie sił w różne miejsca wymagała czasu. Pozytywnym aspektem jest, że sprawdził się krajowy system ratowniczo-gaśniczy i na miejscu pojawiły się wszystkie zadysponowane jednostki OSP. Tutejsi strażacy byli wspierani przez jednostki spoza terenu powiatu – w akcji uczestniczyły zarówno jednostki OSP, jak i PSP z Chełmna, Grudziądza oraz Bydgoszczy i Włocławka, skąd przyjechały też cysterny z 18m3 wody. Co istotne nie odnotowano wypadków wśród ratowników i nie było osób poszkodowanych w tym zdarzeniu. Jeśli chodzi o straty materialne to co do drzewostanu leśnicy będą je szacować, a ze stanowiących własność osób prywatnych spaliła się stajnia, natomiast budynki mieszkalne udało się ochronić. Zwierzętom również nic się nie stało. Na podkreślenie zasługuje też znakomita współpraca z Nadleśnictwem, zaangażowanie ze strony Wójta Gminy Jeżewo oraz współdziałanie z Policją w zabezpieczeniu miejsca zdarzenia. O skali zdarzenia świadczy również fakt, że na miejscu pojawił się także Zastępca Komendanta Wojewódzkiego razem ze swoją grupą operacyjną.
Pan Wiesław Bagniewski stwierdził, że wiadomo, iż wszystkie służby ćwiczą tego typu zdarzenia, ale pewne sprawy wychodzą dopiero w działaniu. Nawiązując do przedstawionej pozytywnej opinii odnośnie działania służb zapytał, czy w trakcie omawianego zdarzenia zauważono jakieś mankamenty – coś, co będzie trzeba przemyśleć, przedyskutować i poprawić.
Pan Piotr Tkaczyński zaznaczył, że na podsumowanie przyjdzie czas, bo działania jeszcze trwają. Poinformował, że zgodnie z wymogami prawnymi przy tego typu zdarzeniach, przy takim zaangażowaniu sił i środków, wykonywana jest tzw. analiza z działania ratowniczego. Dodał, że biorąc pod uwagę ogrom informacji, jakie trzeba zebrać szacuje, iż powstanie ona w przeciągu miesiąca i wówczas takie wnioski się pojawią; zadeklarował, że jeśli radny jest zainteresowany, zostaną mu one udostępnione.
Pani Katarzyna Kaczmarek-Sławińska dodała, że Lasy też monitorują miejsca, o których wiedzą, że stopień wystąpienia pożarów jest tam nieco wyższy i od jakiegoś czasu w lasach są montowane kamery. Potwierdziła, że mają one również działać prewencyjnie jeśli chodzi o wyrzucanie śmieci do lasu. Takie kamery są np. w Nowem, gdzie w ubiegłym tygodniu miała miejsce seria podpaleń i jest to dodatkowe narzędzie do monitorowania dla policji oraz straży. Poza tym są też kupione drony, wyposażone w system monitorowania na podczerwień podpięty pod telefony osób, które pełnią dyżury 24 godziny na dobę. To wszystko spowodowało, że jak powiedział Komendant pożar objął tylko 40 ha, a nie np. 80 czy 100. Zwróciła uwagę na siłę wiatru oraz jego kierunek, który był wczoraj bardzo niesprzyjający i sprawił, że samoloty mogły włączyć się do akcji dopiero bodajże około godz. 16-tej.
Pan Andrzej Kowalski zwracając się do Komendanta Powiatowego Policji stwierdził, że od dawna już zwraca uwagę na prędkości i zachowanie kierowców na drogach. Skomentował, że kolejne rządy się zmieniają, a poprawy nie ma. Wskazał, że z przedstawionego sprawozdania wynika, iż wśród powodów wypadków drogowych na pierwszym miejscu jest prędkość i zapytał, czy są jakieś prace, aby zmienić obecną sytuację. Potwierdził, że oczywiście ma na myśli prace legislacyjne.
Pan Robert Olszewski odpowiedział, że nie ma wiedzy na ten temat sugerując, że z takim pytaniem należałoby raczej zwrócić się do Komendy Głównej; jej przedstawiciele biorą udział w posiedzeniach komisji sejmowych, natomiast do powiatu takie informacje niestety nie docierają.
Pani Barbara Studzińska skomentowała, że wypowiedzi Komendanta Powiatowego PSP oraz radnej Katarzyny Kaczmarek-Sławińskiej potwierdzają, że na terenie naszego powiatu mamy dobrze zorganizowany system. Podkreśliła, że za to, iż pożar na tak dużym obszarze został w tak sprawny sposób opanowany, wszystkim ludziom, którzy brali w tym udział należą się słowa uznania i zwracając się do Pana Piotra Tkaczyńskiego poprosiła o przekazanie im wyrazów wdzięczności. Poinformowała również, że posiedzenie Komisji Bezpieczeństwa, które niebawem planowano odbyć, zostanie zwołane kiedy będzie już gotowy wspomniany przez Pana Komendanta raport z tego zdarzenia. Wówczas Pan Komendant go przedstawi i będzie można poinformować radnych, jak wszystko się odbyło, w tym także w kwestiach wymagających ewentualnej poprawy, o co pytał Pan Wiesław Bagniewski. Kończąc zadeklarowała wolę wszelkiej pomocy ze strony Powiatu, jeśli tylko będzie taka możliwość.
Pan Franciszek Koszowski podkreślił, że wydatki na straże często są niedoceniane lub negowane, natomiast w takich sytuacjach potwierdza się, że inwestowanie w ich doposażenie jest słuszne i pozwala, by w przypadkach zagrożenia zdrowia, życia, czy mienia mieszkańców strażacy mogli działać i odpowiednio tym sprzętem zadysponować. Dołączając się do podziękowań dla Policjantów i Strażaków podkreślił, że organizowane co roku manewry również przyczyniają się do dobrej współpracy i odpowiedniego skoordynowanie działań, co ma znaczenie przy tak dużej ilości sił i środków zaangażowanych w tego typu akcjach gaśniczych.
Pan Zbigniew Kapusta wracając do tematu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego powiedział, że na jednym z posiedzeń komisji wspominał o dewastacji wału nadwiślanego przez bobry. Poinformował, że jedyną reakcją na tą uwagę było wykonanie wykopów w wale, żeby sprawdzić, jak daleko sięgają wykonane przez bobry kanały. Skomentował, że na szczęście obecnie nie ma większych stanów wody. Dodał, że w przeszłości o tej porze roku woda sięgała do połowy wału i wyraził przypuszczenie, że gdyby teraz tak się zdarzyło, to na nizinach nadwiślańskich wszystko byłoby już zatopione. Wyraził zdziwienie, że odpowiedzialna za tę kwestię instytucja, tj. Wody Polskie podchodzi do sprawy tak beztrosko zwłaszcza, że kiedy zaczną topnieć śniegi w górnych partiach gór, na początku czerwca może przyjść wyższy stan wody, a okazuje się, że wykonane przez bobry kanały sięgają praktycznie do połowy wału. Zaproponował, że przy okazji pobytu Komisji Infrastruktury i Gospodarki na terenie Gminy Nowe radni mogliby zobaczyć, jak to wygląda.
Pan Zbigniew Semrau odpowiedział, że wie, iż były zgłaszane prośby, aby zintensyfikować prace w tym zakresie, natomiast nie posiada informacji, czy i jaka była odpowiedź na to wystąpienie.
Pani Angelika Macura nawiązując do wypadku, do jakiego doszło w Chełmnie, zwracając się do Komendanta Powiatowego Policji zapytała, czy patrole motocyklowe policjantów ruchu drogowego są jakoś dodatkowo premiowane. Doprecyzowując postawiła pytanie, czy policjant, który pełni służbę samochodem jest tak samo traktowany jak policjant, który w jej ocenie bardziej się naraża, pełniąc patrol na motocyklu.
Pan Robert Olszewski odpowiedział, że nie ma żadnych dodatkowych wynagrodzeń, premii, nagród z tego tytułu, że policjant pełni służbę na motocyklu.
Pan Adam Knapik:
- Stwierdził, że ze statystyk, przedstawianych na przestrzeni lat przez Komendę Powiatową Policji wynika, że wykrywalność przestępstw związanych z narkomanią na terenie naszego Powiatu jest lepsza, w stosunku np. do średniej krajowej i zapytał, czy wynika to z faktu, że u nas jest większa skala tego problemu niż gdzie indziej, czy komórka, która nad tym pracuje, pracuje lepiej.
- Nawiązując do statystyk odnośnie ofiar śmiertelnych wypadków komunikacyjnych zapytał, czy Policja posiada i mogłaby udostępnić dane, do ilu z nich doszło na naszych drogach powiatowych i przyczyną ilu ofiar śmiertelnych tych wypadków były drzewa rosnące przy drogach.
Pan Robert Olszewski odpowiedział, że jest możliwość, aby w rozbiciu na każdą kategorię dróg i różne przyczyny wypadków, za okres ostatnich 10 lat takiej analizy dokonać. Odnośnie kwestii narkotyków ocenił, że w całym kraju pojawia się coraz więcej narkotyków. Policja i wszystkie służby w państwie zostały zobligowane do tego, żeby narkotyki „zdejmować z rynku” i być może przez to wydaje się, że jest tego więcej niż było. Wyraził opinię, że zjawisko to jest na podobnym poziomie, natomiast sytuacje ujawniane są bardziej nagłaśniane; nieco zmieniły się też statystyki, policja jest rozliczana z trochę innych mierników niż kiedyś i dlatego można zaobserwować znaczny wzrost w tej kategorii.
Na pytanie Pana Adama Knapika, czy Rada albo np. Komisja Infrastruktury mogłaby się o dane odnośnie wypadków zwrócić potwierdził.
Do przedstawionej informacji nie wniesiono więcej pytań ani uwag.
- Ocena zasobów pomocy społecznej.
Zagadnienie przedstawiła Pani Karolina Gapska-Kostrzewa – Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Świeciu (opracowanie w załączeniu). Dokument ten w formie elektronicznej został przesłany wszystkim radnym.
Do przedstawionej informacji nie wniesiono pytań ani uwag.
- Sprawy różne.
Pan Adam Knapik stwierdził, że wczoraj radnym została przesłana informacja o zbliżającym się terminie, do którego należy składać oświadczenia majątkowe za rok 2018. Przypomniał, że za niezłożenie oświadczenia przewidziane są sankcje i zaapelował o dopełnienie tego obowiązku.
- Zakończenie.
Wobec braku dalszych chętnych do zabrania głosu, z uwagi na wyczerpanie porządku dziennego Przewodniczący zamknął obrady VIII sesji Rady Powiatu Świeckiego.
Przewodniczący
Rada Powiatu Świeckiego
Adam Knapik
Przygotował(a): Halina Matwiej
Przygotowano przy pomocy programu eSesja.pl